Jakie są typy i formy organizacji produkcji?
Proces produkcji to uporządkowany ciąg działań, który prowadzi do wytworzenia konkretnego produktu. W praktyce oznacza to ogół świadomych decyzji oraz zdarzeń powodujących powstanie zmian w produkcie, aby nabrał oczekiwanych cech i stał się zaplanowanym wyrobem końcowym. Poniżej omówimy typy formy i odmiany organizacji produkcji.
Spis treści:
Jakie są typy i formy organizacji produkcji?
Proces produkcyjny możemy podzielić ze względu na formy oraz typy organizacji produkcji. Formą organizacji produkcji nazywamy rodzaj przepływu zespołów, części oraz wyrobów pomiędzy poszczególnymi stanowiskami roboczymi. Do głównych form organizacji produkcji zaliczymy:
- Formy niepotokowe – celem jest skoncentrowanie kwalifikacji tak, aby osiągnąć maksymalne wykorzystanie maszyn i urządzeń. Przebieg przedmiotów między stanowiskami jest zmienny. Chodzi o to, aby każde stanowisko mogło współpracować z innymi. Kolejność działań technologicznych może być w tym przypadku zmienna. Przebieg pracy nie jest określony czasowo, brak jest harmonogramu, co powoduje duży stopień przypadkowości i nieregularności. W trakcie produkcji niepotokowej bardzo często przypadkowo przydzielone operacje wykonywane są na stanowiskach roboczych niepowiązanych ze sobą. Czas oczekiwania na kolejną operację jest zatem trudny do oszacowania i powoduje ryzyko niesprawnego przepływu prac.
- Formy potokowe – w procesie tym zadania wykonywane są w sposób ciągły, bez przerw związanych z okresami bezczynności. Czas poszczególnych operacji powinien mieć taką samą długość. Celem produkcji potokowej jest osiągnięcie szybszego przyrostu wartości dodanej i szybsze tempo realizacji prac. Wszelkie działania oparte są o dokładnie sprecyzowany harmonogram, tak aby zapewnić regularność pracy stanowisk roboczych. Ulepszony przepływ materiału i przebieg prac powoduje, że na stanowiskach mogą być zatrudniani pracownicy o niższych kwalifikacjach. Proces produkcji skoncentrowany jest na minimalizacji przerw i maksymalnym wykorzystaniu zasobów.
Jakie są typy organizacji produkcji?
Wiemy już, że proces produkcji możemy podzielić ze względu na typy i formy organizacji produkcji. W dalszej części omówimy podstawowe typy organizacji produkcji. W tym kontekście oznaczać to będzie stopień specjalizacji poszczególnych stanowisk roboczych. Typ produkcji odnosi się do konkretnego stanowiska roboczego będącego decydującym ogniwem produkcyjnym w całym procesie. Do podstawowych typów produkcji zaliczamy:
- Produkcja jednostkowa – inaczej indywidualna to produkcja pojedynczych wyrobów, która charakteryzuje się najniższym stopniem specjalizacji. Zapewnia produkcję zróżnicowanych produktów, najczęściej niepowtarzających. Organizacja miejsca pracy jest zgodna ze specjalizacją technologiczną. Wykorzystuje uniwersalny sprzęt i dużą ilość procesów ręcznego montażu. Czas trwania cyklu produkcyjnego jest długi, co generuje wysokie koszty pracy. W procesie wykorzystuje się uniwersalny sprzęt i oprzyrządowanie. Przeważa liczba pracowników wykwalifikowanych. Brak jest możliwości stosowania metod statystycznych w zarządzaniu jakością produkcji. Przykładem produkcji jednostkowej, historycznie, może być wytwarzanie części dla przemysłu kosmicznego, aczkolwiek dzięki rozwojowi w branży (tzw. New Space) zaczyna się to zmieniać.
- Produkcja seryjna – stanowi jednoczesne wytwarzanie wielu jednorodnych produktów, które powtarzane jest przez długi czas. Liczba wytwarzanych produktów jest duża, w wyniku czego tworzy partię lub serię. Okresy powtarzalności mogą być jednakowe, np. co miesiąc lub kwartał albo zmienne, czyli produkcja seryjna rytmiczna. Miejsca pracy specjalizują się w wykonywaniu kilku operacji stałych. Przeważa specjalistyczny sprzęt i techniczne wyposażenie. Czas trwania cyklu produkcyjnego jest krótki. Charakterystyczna jest automatyzacja procesu kontroli jakości wytwarzanych produktów oraz ujednolicenie wzorów części i produktów. Przykładem może być fabryka silników.
- Produkcja masowa – polega na wytwarzaniu niewielkiej liczby produktów w ogromnych ilościach. Duże znaczenie ma specjalistyczny sprzęt oraz wyposażenie techniczne. Wysoki procent procesów jest zmechanizowany i zautomatyzowany. Zatrudniani są nisko wykwalifikowani pracownicy wykonujący jedno określone zadanie. Czas trwania produkcji jest minimalny. Charakteryzuje się najwyższym stopniem specjalizacji i daje największą stabilność produkcji.
Systemy klasy MRP oraz MES mogą walnie przyczynić się do optymalizacji produkcji niezależnie od jej formy organizacji. Wynika to z faktu uspójnienia zbierania i przekazywania danych za pomocą czujników IoT oraz automatyzacji przepływu danych produkcyjnych w kolejnych procesach wytwórczych.